Ülkelerin ekonomik durumlarını karşılaştırılırken kişi başına düşen milli gelir kullanılabilir. Tabii sadece kişi başına düşen milli gelir uluslar arası alanda ülkeleri karşılaştırmak için yeterli olmaya bilir, bunun dışında gelir dağılımındaki adalete de bakılmalı, çünkü bir ülkenin gelirinin çoğunu nüfusun ufak bir kısmı alıyorsa o ülkenin gelişmiş olduğunu söyleyemeyiz. Gelir dağılımında adaleti ölçmek için gini katsayısı ve lorenz eğrisi kullanılır. Ayrıcı bir ülkenin gelişmişlik veya refah düzeyini sadece milli gelire bakarak anlayamayız aynı zamanda o ülkenin vatandaşlarının eğitim, sağlık, sosyal ve kültürel hizmetlerden ne kadar yararlanabildiği de önemlidir. Bu verileri içeren mutluluk endeksi anketleri yayınlanmaktadır. Bu konuları başka zaman yazıyım şimdilik SGP ile milli gelir hesaplanmasına bakalım.
Ülkelerin milli gelirlerini kıyaslarken ilk önce milli geliri hesaplar daha sonra nüfusa bölerek kişi başına milli gelir bulunur, kişi başına milli gelir ya döviz kuru ile karşılaştırılır, mesela her ülkenin KBMG dolar cinsinden döviz kuru ile çarpılarak ülkeler kıyaslanır, ya da SGP ile çarpılarak kıyaslanır. Döviz kuru ile çarpılmasının bazı sorunları vardır, örnek olarak bir ülkenin KBMG yüksek olabilir fakat o ülkede aynı zamanda fiyatlarda çok yüksek ise bu karşılaşmada sorunlar çıkaracaktır, bu sebeple ülkeler arasındaki fiyat farklarından arındırmak için SGP ile çarpılır ve karşılaştırmada daha sağlıklı sonuçlar verir.
Bu hesabın nasıl yapıldığına basit bir örnek veriyim. Her iki ülkede benzer mal ve hizmetlerden bir sepet oluşturulur. Bu sepetteler tabii ki aynı kalitede olamaz fakat tüketiminden alınan fardalar aşağı yukarı aynı olması gerekir. Mesela şehir merkezinde bir evin kirası, 10 şişe sütün fiyatı, ekmeğin fiyatı gibi mal ve hizmetler sepete eklenir. Bu sepetlerin fiyatları aynı anda hesaplanır. Diyelim ki bu sepetin fiyatı New York'da 1000$, İstanbul'da ise 800TL, dolar kuruda 1$=1.5TL olsun yani İstanbul'da sepetin fiyatı 533$ oluyor demektir. SGP ise bu sepetlerin göreli fiyatı yanı 1.87 dir.
Örneğimizde Amerika'nın kişi başına milli geliri 1200$ diyelim ve Türkiye'nin ise 1000$ diyelim. Döviz kuru ile bakınca Amerika göreceli olarak daha çok kişi başına milli geliri var gözüküyor, fakat SGP ile bakınca Amerika 640$, Türkiye ise 1870$ dolardır. Yani örneğimizde Amerika'daki fiyatlıların yüksek olması sebebiyle fazla gözüken milli gelir aslında fiyat farkları ortadan kaldırılınca Türkiye'den yüksek değildir.
No comments:
Post a Comment